De keers

Jaren leden weunde d’r  in Westfriesland vier vraigezelle vrienden. Arie ‘De Dunne’, de broers Klaas en Cor en Jaap die ze ok wel ‘De Skrale’ noemden, omdat ’t zon kneert was. Op een merakels kouwe dag in januari zatte ze met z’n vieren te kaarte bai Arie thuis. De kachel met turf loeide, de wind rammelde an de ramen, een fles jonge op de houten tafel en de borrelglasies wazze vult. D’r werd vezelf poeperd op de barre koud buiten maar ze waren ’t wel iens dat gien mens deer wat an verandere kon. Cor hufterde een beetje en hai zai: “Je zalle toch de hêle nacht in buiten weze moete. Gien mens overleeft zukke koud.”  “Nôh”, zee Jaap ‘De Skrale’, “Voor een zoôtje cente benne d’r altoid wel lui die deer voor in benne ‘oor.” “Ik zien jou nag niet buiten staan vannacht in de koud, ok niet voor een paar cente. Of wel?” daagde Klaas ‘De Skrale’ uit. “Oh nei, ikke niet, voor gien goud.” Zee Jaap derect. “Nôh”, zee Arie toen, “As je goed in de klere zitte is ’t volges moin wel te doen ‘oor, zon nachie buiten in de koud. Je gane d’r niet derect doôd van, je moete gewoôn een beetje uit de wind bloive.” “Hah!” Jaap skreêuwde ’t bedat uit. “Dus jai denke dat je dat deer buiten in de koud wel een nacht uithouwe kenne. En wat wul je deervoor hewwe den? Want je doene dat vezelf weer niet voor niks.” Arie gloimde effen en deed toen ’t volgende voorstel: “As ik nou de hêle nacht in buiten bloif vannacht, den make jullie voor moin murgen een skoftig grôte pan met snert klaar. En niet zon zuinige as skrale Jaap maakt, maar ientje met spek en een beste varkenspoôt. En as ik ’t nou niet vol houwwe ken maak ik voor jullie zon grôte pan met snert.” “Nou niet janke over moin snert”, mekkerde Jaap, “Die is best zat. Maar die weddeskap durf ik wel an.” En hai wreef bai de gedachte an een grôte heite pan snert in z’n hande. “Zou je dat wel doen Arie?” zee Klaas bezorgd, “Man, je benne zo sluuf, je benne  vel over bien. Je hewwe niks gien vet an je loif. Straks wor je nag ziek.” “As jullie de weddeskap andurve, ben ik de hêle nacht in buiten, en den zit ik murgen lekker m’n oigen an de snert op te warme. Ik ben dik zat ‘oor Klaas, dat komt wel goed.” Dat de vriende dede de hande op mekaar en toe dat ’t donker werd trok Arie twei borstrokken an en twei lange onderbroeke onder zoin kleren, een dubbeld paar sokke, zocht de dikste jas van de kapstok en trok z’n wintermus diep over z’n oren. Hai keek nag effen nei z’n mate en zee: “Murgenochend as ’t licht wordt gaan ik te bed,  en as ik wakker wor wil ik die pan snert bai moin op tafel zien.” “Denk erom dat je jezelf nergens an warme”, zee Jaap nag gauw, “Want den verlies je de weddeskap.”
Zo sting Arie die nacht in de kou. Hai saggelde wat deur de streiten van  ’t oiskouwe durp, maar hai kwam gien mens teugen, want ’t was veuls te koud vezelf. Dat hai koetelde op z’n gemak langs de huize in ’t durp, maar hai zag hillegaar niks want bai elk huis wazze de luiken toe. Hai was allien met z’n gedachten en altemet klapte hai z’n arme rond z’n loif om effies een beetje op te warreme en veegde ie een druppel van z’n neus. Hai liep een hoek om weer ie een keers zag brande voor het raam, dat was ’t ienege teken van leven die lange kouwe nacht. “Joh, Cor Groôt het geniese de luiken dicht”,  mummelde Arie teugen ze oigen en hai stampte maar weer ‘s met z’n biene om ze warm te houwe. Na een verlegen lange nacht werd ’t oindelijk licht an de horizon, dat Arie docht eran om op huis an te gaan, maar om gejank voor te weze wachtte ie nog een toidje. ’T Was deerom al pittig licht dat ie bij z’n stullepie ankwam en ze mate stingen ‘m al op te wachte. “Ben ik te vroeg?” vroeg Arie, maar Klaas skudde ze houfd en zee dat ie nei binnen kon gaan. “Lekker”, zee Arie, “want ik heb ’t bar koud kregen. Dat was een  verlegen lange nacht, maar nou heb ik recht op een knoert van een pan snert. Gaan jullie die nou maar make, den gaan ik effies  sleipe.” “Ik  wul eerst welders wete  off  jai je wel an de regels houwe hewwe”, pruttelde skrale Jaap. “Hew je nerges je hande an warmt? Of meskien hew je wel de hêle nacht bai ientje binnen zeten.” “’T ienege wat ik de hêle nacht zien heb is een keers voor  ’t raam bij Cor Groôt. Die had z’n luiken niet dicht.” “Zie je wel!” riep Jaap uit, “Hai het z’n oigen warmt an die keers. Je hewwe de weddeskap verloren jôje.” “Noh,”skamperde Arie, “Kè je je warme an een keers  achter ’t raam den?” Maar Klaas en Cor begonne ok teugen Arie te poepere over die keers en dat ’t vezelf niet hillegaar volges ofspraak gaan was, dat Arie zee toe maar teugen de manne dat hai den die eivend wel voor snert zurge zou. Hai vond ’t skraal van z’n maten, maar over een pan snert wou ie gien gesnark hewwe.
Die eivend kwamme de maten van Arie opperdan. Hai zee teugen de vraigezelle broeders dat ze in de kamer zitte gaan moste. De snert zou wel gauw klaar weze, wist ie te vertelle. De fles jonge sting weer op de tafel en de manne goinde over die lekkere pan snert die d’r an zat te komme. “Hè je d’r wel een hêle varkespoôt in? “vroeg Cor, “Ik hew oigelek gien zin in die waterige hap die De Skrale altoid maakt.” Arie gloimde een beetje gehoimzinneg en beloufde Cor dat er een beste poôt in daan was en ok nag een bonk spek. Cor wreef genoegelek in z’n handen bai de gedachte an een mals stuk vleis. “Wanneer hew je de snert klaar Arie?”  Klaas keek verwachtingsvol nei Arie. “Ik hew verlegen veul trek, ken ik je zegge.” “Noh, ’t zal wel gauw klaar weze ‘oor, ’t staat al een toid op ’t vuur. Ik zal naggeres effe roere in de pan.” En Arie verdween nei de keuken. Z’n vrienden keke mekaar es an. “Hai voert wat in z’n skild”, zee Klaas as eerste. “Ik hew gien notie van wat of ie bedocht het, maar best ken ’t niet weze.” Reageerde Jaap, “Hai is zo sluw as ie mager is, zien.” Cor snoof de lucht in huis op. “Ik lucht ok niks. Tenminste gien snert.” Maar Arie kwam alweer in de kamer met een grôte gloim op z’n toet. Hai neuriede een deuntje. “Zalle we nag maar een borrel doen?” stelde ie voor, “de snert is nag niet klaar. Maar volges moin ken ’t nooit lang meer dure.” Je neme oôs toch niet in ’t oôtje hè, Arie?” vroeg Cor wantrouwig.  “Je denke toch niet dat ik m’n beste maten beduvele zal !” riep Arie uit, “Dat je zo over moin denke kenne, deer snap ik niks van.” “Leit die pan met snert maar deres zien den”, bemoeide Jaap z’n oigen d’r mee. “Nôh, as jullie moin niet gelouve, moete jullie maar komme koike in de keuken. De pan staat op ’t vuur.” Zee Arie en ging de mannen voor nei de keuken. Op het fornuis sting een knoert van een pan. Een varkenspoôt stak boven de pan uit, omdat ie oigenlek te groôt was voor de pan, dat ‘t deksel hing een beetje skeef. Jaap greep ‘t deksel en keek in de pan. “Dut kookt geniese!”, skreêuwde Jaap, “Ik zien de urte nag droive.” “Nôh, da’s kuuks! Ik hew hillegaar speciaal die keers nag haald bij Cor Groôt.” Poeperde Arie. “Wat most jij nou met die keers?” vroegen Klaas, Jaap en Cor geloik ongelouvig. “Nôh, die keers, die gaf zoveul warmte op voiftig meter afstand, met glas d’r tussen, dat ik docht, die keers, die moet ik hewwe. Dat ik ben nei Cor Groôt gaan voor die keers. Hai keek wel pittig leukig, dat ik om die keers kwam, maar ik hew ‘m toch meekregen. En nou staat die keers van Cor hier onder de pan, maar ik snap er verlegen woineg van dat die snert nag niet kookt. Hai staat al ure onder de pan.” Klaas trok de klep voor ’t vuur weg en deer sting een keers te branden en verder niks. “Voel je nou niet hoe merakels heit ’t is onder die pan?”, vroeg Arie met een grôte gloim. Bar beteuterd keke de are drie mekaar an. “Ik snap echt niet dat ’t nag niet kookt.” Zee Arie nag maar deres. De eerste die begon te groinze was Klaas. Hai zee, “Arie, je hewwe oôs best in ’t oôtje nomen. As jij nou turf pakke voor vuur, den skuive wai de cente voor de snert.” Jaap begon geloik te mekkeren over de cente, maar Cor luisterde deer niet nei en zee dat ie nag een fles jonge en roggebroôd had thuis en ging die hale.  ’T heb effies duurt voordat ze ete konne, maar ’t smaakte merakels lekker en ze hewwe over deuze dag nag lang neipraat.

©2016 Co Schipper